Bobin Kalite Faktörü-Q Faktörü
'Q katsayısı diğer adıyla kalite faktörü; salınımlar sırasında devrede biriktirilen enerji ile harcanan enerji arasındaki orana eşittir. ' [1]
Bir bobinin Q değeri, o bobinin kalite faktörüdür. Üstteki eşitlikte görüleceği üzere bu Q değeri; bobinin çalışma frekansındaki reaktansının, bobinin iç direncine oranı olarak hesaplanabilir. Bu durum Q faktörünün DC devrelerde kullanılan bobinlerde olmayacağı anlamına gelir. Yukarıdaki eşitlikten de görüleceği üzere Q faktörü 𝑂ℎ𝑚 / 𝑂ℎ𝑚 olduğundan birimsiz bir büyüklüktür ve kalite (Q) faktörünün yüksek olması, daha düşük kayıp anlamına gelmektedir. Bobin iç direnci ne kadar düşükse Q faktörünün o kadar büyük ve kaybın da o kadar az olacağı söylenebilir. Bobin endüktansı (𝐿) ve bobin iç direnci (𝑅) sabit olarak düşünüldüğünde, Q faktörünün frekansla doğrusal olarak artması beklenebilir. Bobinlerin sarımından kaynaklı deri etkisi (skin effect ) ve yakınlık etkisi (proximity effect) gibi parametreler iç direncin frekansla artmasına neden olurken, frekanstaki değişimler endüktansı da önemli ölçüde etkilemektedir. Bu durum, Q faktörünün frekans ile doğrusal bir şekilde artmayacağını göstermektedir.
Kaynakça:
[1] Kalenderli, Ö. 2015. Yüksek Frekanslı Yüksek Gerilim Transformatörü Tesla Bobini Tasarımı. Nikola Tesla Sempozyumu. 14 Mayıs 2015. İzmir.
Kıvanç, B. 2022. Yüksek Frekanslı Helmholtz Bobin Uygulamaları için Donanım Düzeneği Tasarımı. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
